Droga Synodalna - Geneza, struktura i cele
przez Maria Legieć
25 września 2018 r. na jesiennym Zgromadzeniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Niemiec w Fuldzie przedstawiono wyniki „badań MHG” (uniwersytety Mannheim, Heidelberg, Giessen). Pod wrażeniem badań biskupi jednogłośnie postanowili na wiosennym Zgromadzeniu Plenarnym w marcu 2019 r. w Ludwig-Windthorst-Haus w Lingen nad Ems, wraz z Centralnym Komitetem Katolików Niemieckich, wejść na wiążącą Drogę Synodalną jako Kościół w Niemczech, aby wyjaśnić trzy następujące kwestie i w ten sposób odzyskać utracone zaufanie wśród wiernych:
- Zaufanie ludzi zostało zdradzone przez nadużywanie władzy przez duchownych;
- Sposób życia biskupów i kapłanów wymagał zmian i ukierunkowania na przykład Jezusa Chrystusa;
- Moralność seksualna Kościoła.
Na sugestię Komitetu Centralnego Katolików postanowiono zorganizować dodatkowe, czwarte forum na temat roli kobiet w Kościele.
Niemiecka „Droga Synodalna”, składa się obecnie z czterech forów, z których każde kierowane jest przez biskupa i osobę świecką. W ramach tych forów 230 uczestników dyskutuje przede wszystkim nad czterema tematami, które ich zdaniem w istotny sposób wiążą się z „kryzysem nadużyć”:
- Władza i podział władzy w Kościele,
- Życie kapłańskie dzisiaj
- Udział kobiet w posługach i urzędach kościelnych
- Życie w udanych związkach – życie miłością w seksualności i partnerstwie.
Jako format Drogi Synodalnej, niemieccy biskupi i świeccy – wybrali format rozmów - „zgromadzeń” (nieznany w Kodeksie Prawa Kanonicznego, gdzie jest mowa jedynie o synodach, na których głos decydujący mają biskupi) co jak uważają - może być wzorcem dla całego Kościoła powszechnego. Zdaniem „reformatorów”, konkluzje z niemieckiej debaty mogą być przyczynkiem do ewentualnego europejskiego synodu powszechnego w Watykanie.
Droga Synodalna opiera swoje działanie na organie kierowniczym – Radzie Synodalnej, w której zasiada 27 biskupów diecezjalnych wraz z równą liczbą świeckich. Od 2025 lub 2026 roku ma ona podejmować „fundamentalne decyzje o znaczeniu ponad-diecezjalnym”.
Zleceniodawcami Drogi Synodalnej są z jednej strony niemieccy biskupi, z drugiej Centralny Komitet Katolików Niemieckich, czyli dachowa organizacja zrzeszająca setki organizacji świeckich w Niemczech.
Niemieccy biskupi zainicjowali proces reformowania Kościoła Katolickiego po to, żeby, jak powiedzieli: wyjaśnić i rozliczyć się z problemem wykorzystywania seksualnego osób małoletnich przez duchownych. Na zlecenie episkopatu trzy niemieckie uniwersytety: Mannheim, Heidelberg i Giessen (MHG) przygotowały specjalny raport w powyższej sprawie.
Przygotowano postulaty, które mają naprawić („zreformować”) Kościół Katolicki. Są to:
- zmiany w katechizmie tak, aby intymne relacje pomiędzy osobami tej samej płci nie były grzechem,
- możliwość zawierania kościelnych związków małżeńskich przez członków mniejszości seksualnych,
- uzyskanie wpływu przez świeckich na mianowanie hierarchów.
Najwyższym organem Drogi Synodalnej jest Zgromadzenie Synodalne. Liczy ono 230 członków, reprezentujących szerokie spectrum życia kościelnego. Członkowie Zgromadzenia pochodzą ze wszystkich dziedzin życia Kościoła: są wśród nich biskupi i księża, asystentki i pastoralni, diakoni, przedstawiciele młodzieży, zakonnice i zakonnicy oraz pracownicy parafii i inni. Obserwatorem ze strony Episkopatu Polski jest ks. dr Grzegorz Chojnacki. Tak samo jak synody, również niemiecka Droga Synodalna ma charakter doradczy, przypomina niemiecka agencja katolicka KNA. Wyjaśnia, że uchwały tego gremium nie będą prawnie wiążące dla żadnego biskupa, co ma zagwarantować jedność z Kościołem powszechnym i zapobiec „specjalnej drodze niemieckiej”.
Kształt Drogi Synodalnej jest owocem typowego dla Niemiec katolicyzmu stowarzyszeniowego, którego struktury i działalność opierają się na zasadach demokracji. Obok Konferencji Episkopatu Niemiec to właśnie Komitet Centralny Niemieckich Katolików (ZdK) jest głównym organizatorem spotkań - zgromadzeń, wysyłając aż 94 delegatów i tworząc wraz z biskupami prezydium synodalne. W przeciwieństwie do tak wielkiej grupy delegatów ZdK, niemieckie wspólnoty i ruchy odnowy reprezentowane są tylko przez trzy osoby.
Dotychczas odbyły się trzy zgromadzenia tego wspólnego „projektu” biskupów i świeckich:
Pierwsze zgromadzenie Drogi Synodalnej miało miejsce 30 stycznia 2020 r. we Frankfurcie nad Menem, rozpoczęto je mszą św. i symbolicznym zapaleniem świec w wielu kościołach w Niemczech. Obrady odbyły się w klasztorze Dominikanów położonym w sąsiedztwie katedry. Przewodniczący episkopatu – kard. Reinhard Marx i przew. Centralnego Komitetu Niemieckich Katolików (ZdK) – Thomas Sternberg we wspólnym liście wezwali wiernych do „otwartej dyskusji na temat przyszłości Kościoła w swej ojczyźnie”.
Drugie zgromadzenie plenarne Drogi miało miejsce 2 października 2020 r. we Frankfurcie nad Menem. Zakończyło się ono apelem o reformy w Kościele Katolickim. Na porządku obrad znalazły się propozycje nowych regulacji dotyczących gwarancji prawnej, finansów diecezjalnych oraz zakrojonego na szeroką skalę urzędu ds. zapobiegania i przeciwdziałania nadużyciom władzy przez osoby odpowiedzialne w Kościele. Ponieważ wielu spośród 212 uczestników wyjechało z obrad przed ich zakończeniem, nie było wymaganego kworum 154 osób, aby zatwierdzić postanowienia. Przewodniczący Konferencji Biskupów Niemieckich bp Georg Bätzing był jednak zadowolony i powiedział: „Mimo zakończenia obrad przed czasem, prace przebiegały w sposób bardzo zdyscyplinowany i wiele udało się osiągnąć” i podkreślił, że omówiono „niewiarygodnie wielką ilość” dokumentów, „żaden tekst nie został odrzucony, wszystkie otrzymały wysoki poziom akceptacji”. Zadowolony był też wiceprzewodniczący Drogi Synodalnej bp Franz-Josef Bode z Osnabrück. Powiedział on, że: „To drugie Zgromadzenie Synodalne jest decydującym krokiem w kierunku rozwoju synodalności. Podjęliśmy decyzje kierunkowe, które mogą być również wprowadzone na światową drogę synodalną. Dlatego mam wielką nadzieję na prawdziwy dialog z instytucjami synodalnymi w Rzymie, a także z papieżem”. Hierarcha, stwierdził, że w jego odczuciu „wielkim momentem” było przyjęcie podstawowego tekstu forum synodalnego „Życie w udanych związkach, które chcemy zmienić”.
Kolejne, trzecie zgromadzenie synodalne odbyło się 07 lutego 2022 roku również we Frankfurcie. Podczas trzydniowych obrad zgromadzenie przedyskutowało 14 tekstów, przy czym trzy z nich zostały przyjęte w drugim czytaniu jako oficjalne teksty Drogi Synodalnej: tekst orientacyjny „Na drodze nawrócenia i odnowy. Teologiczne fundamenty Drogi Synodalnej”, tekst podstawowy „Władza i podział władzy w Kościele – wspólny udział i uczestnictwo w misji” oraz tekst działania „Udział wiernych w mianowaniu biskupa diecezjalnego”. Najżywiej dyskutowano nad dalszym rozwinięciem stanowiska w sprawie antykoncepcji i homoseksualizmu. W kwestii antykoncepcji, która zgodnie z obecnym nauczaniem katolickim jest dozwolona dla małżeństw tylko w bardzo ograniczonym zakresie (chodzi o metody naturalne regulacji poczęć) „Kościół powinien odejść od swojego ‘przywiązania do pewnych metod antykoncepcji’, tzn. dopuścić również metody sztuczne, takie jak prezerwatywy i pigułki” - wyrażono się podczas obrad na trzecim zgromadzeniu. Promotor Drogi Synodalnej, kardynał Reinhard Marx (od 2008 arcybiskup metropolita Monachium i Fryzyngi) wystawił temu ruchowi takie świadectwo: „Niemiecka Droga Synodalna to proces sui generis, a jego postanowienia nie powinny być odczytywane w świetle prawa kanonicznego. Mamy nadzieję, że wyniki kształtowania opinii publicznej w naszym kraju będą pomocne również całemu Kościołowi powszechnemu i innym episkopatom.”
Na zakończenie należy się zastanowić, co to znaczy „synod, synodalność”. Prawdę mówiąc nie ma klarownej definicji synodalności, dlatego niemieccy biskupi próbują narzucić temu słowu nowe znaczenie, dopasowane do ich reformatorskich żądań. I tak np. biskup Bätzing (kreator Drogi Synodlanej) próbuje określić synodalność jako „przebywanie razem”. Mówi też, że „Synodalność to wyrażanie różnych opinii”, zaś Kard. Grech podkreśla rolę dyskusji, dialogu - jak na płaszczyźnie życia politycznego - i stwierdza, że „nie chodzi o demokrację czy jakiś populizm, lecz o realizację pradawnej zasady, że to, co dotyczy wszystkich powinno zostać poddane pod dyskusję wszystkich.”
Samo słowo „synodalność” jest zakorzenione w Objawieniu i ma starożytny rodowód. „W kościelnym języku greckim […] odnosi się do uczniów Jezusa wezwanych na zgromadzenie, a w niektórych przypadkach jest synonimem wspólnoty eklezjalnej. Synodos, czyli droga pokonywana wspólnie, w sensie najgłębszym to „zgromadzenie eklezjalne (kościelne) zwoływane na różnych szczeblach: diecezjalnym, prowincjalnym, regionalnym, patriarchalnym lub powszechnym”. Celem spotkania jest „rozeznawanie w świetle Słowa Bożego i poprzez słuchanie Ducha Świętego kwestii doktrynalnych, liturgicznych, kanonicznych i duszpasterskich, które pojawiły się po drodze”.
Papież Franciszek podkreśla, że „Droga synodalności jest tą, której Bóg oczekuje od Kościoła trzeciego tysiąclecia”.
W „Googlach” można znaleźć taką definicję synodalności; „Synodalność to nie demokracja” (..) należy ją rozumieć jako „podążanie razem przez życie do Zbawienia”.
Temat Drogi Synodalnej będziemy kontynuować, ukazując punkt widzenia jej zwolenników i przeciwników oraz zagrożeń, jakie niesie z punktu widzenia mniejszości etnicznych w Niemczech.
Zobacz:
Wykaz źródeł:
Synodaler Weg aktuell: Nachrichten und News | FAZ Politik
https://www.kfd-bundesverband.de/meinekfd/
https://magazynkontakt.pl/niemiecka-droga-synodalna-czy-grozi-nam-schizma/Die Bischöfe und der Synodale Weg (faz.net)Synodaler Weg beschließt neues Leitungsorgan (faz.net)
https://www.przewodnik-katolicki.pl/Archiwum/2020/Przewodnik-Katolicki-5-2020/Wiara-i-Kosciol/Niemiecka-droga-synodalnaZgromadzenie plenarne niemieckiej Drogi Synodalnej zakończone przed... (gosc.pl)"Zacząć od nowa. Manifest reformy” - krytyka niemieckiej drogi synodalnej (misyjne.pl)