Patroni Roku 2023

przez Maria Legieć

W oparciu o art. 33a Regulaminu Sejmu RP projekt uchwały w sprawie ustanowienia danego roku rokiem osoby (albo wydarzenia) musi być wniesiony do dnia 31 października poprzedniego roku. Następnie Marszałek Sejmu kieruje projekt do pierwszego czytania do Komisji Kultury i Środków Przekazu, która do dnia 30 listopada przedstawia go Sejmowi.

Patronów roku 2023 Sejm ustalił już w sierpniu 2022. Podjęto także inne uchwały upamiętniające ważne rocznice przypadające w roku 2023, między innymi: uczczenia wynalazcy Jana Szczepanika (1872-1926) w 150 rocznicę urodzin i upamiętnienia poety Mirona Białoszewskiego w 100 rocznicę urodzin.

Przyznawanie tytułu „Patrona roku” rozpoczęto w 2001 roku. Pierwszymi Patronami byli: Stefan Wyszyński i Ignacy Jan Paderewski.

Patronami wybranymi przez Sejm na rok 2023 są ludzie pióra: Aleksander Fredro, Maurycy Mochnacki i Miron Białoszewski oraz inne Osobowości jak: Wojciech Korfanty, Paweł Edmund Strzelecki, Aleksandra Piłsudska, Jadwiga Zamoyska i Jerzy Nowosielski.

W tym roku obchodzimy 230 rocznicę urodzin (20 czerwca 1793) Aleksandra Fredry „(...) najwybitniejszego polskiego komediopisarza, a także pamiętnikarza, poety oraz żołnierza kampanii napoleońskich” – tak uzasadnił Sejm jego wybór. Fredro wywodził się ze starej rodziny szlacheckiej. Jako 16-letni chłopiec wstąpił na ochotnika do armii KsięstwaWarszawskiego, dowodzonej przez księcia Józefa Poniatowskiego. Był uczestnikiem wyprawy na Moskwę w 1812 r., a za męstwo został odznaczony orderami Virtuti Militari oraz Legii Honorowej. Jednak najbardziej znany jest z twórczości literackiej. Był twórcą oryginalnej polskiej komedii, autorem kilkudziesięciu utworów scenicznych wystawianych w teatrach Warszawy, Krakowa i Lwowa. Zadebiutował w 1815 r. jednoaktówką „Intryga na prędce, czyli nie ma złego bez dobrego”. Najbardziej znane komedie Fredry, które Sejm wymienił w uchwale to m.in. „Śluby panieńskie czyli magnetyzm serca”, „Zemsta”, oraz bajki i wiersze dla dzieci: „Małpa w kąpieli”, „Paweł i Gaweł”, „Osiołkowi w żłoby dano”.

Z Aleksandrem Fredrą kojarzy się nazwisko innego wielkiego Polaka, pisarza - Maurycego Mochnackiego. Łączy ich wspólny sprzeciw przeciwko wrogowi Polski - Rosji! Na grobie Maurycego Mochnackiego w Auxerre – widnieje napis: Civis Polonus. Hostem Moscoviensem” – „Obywatel polski, wróg Moskwy”. Tym umotywowali posłowie obradujący na Sejmie wybranie Mochnackiego na Patrona roku 2023. To on ogłosił 29 listopada 1830 r. na Rynku Starego Miasta w Warszawie wybuch Powstania Listopadowego. Był też członkiem sprzysiężenia podchorążych Piotra Wysockiego. Walczył w bitwach powstańczych pod Olszynką Grochowską, Ostrołęką, Wawrem, Okuniewem i nad Liwcem, był wielokrotnie ranny. Po upadku Powstania zmuszony został do emigracji - carat skazał go zaocznie na śmierć przez powieszenie. Rocznica urodzin tego konspiratora, dziennikarza, krytyka literackiego, pianisty, członka niemal wszystkich ówczesnych tajnych sprzysiężeń przeciw Rosji w Warszawie i żołnierza Powstania Listopadowego, odznaczonego Virtuti Militari, przypada 3 września. Sejm tak ujął wkład Mochnackiego w walkę o wolność Polski :  „Tyranii Rosji przeciwstawiał polskie umiłowanie wolności”. I podkreślając ponadczasowość i aktualność jego dzieła dodano: „Do dziś żyje wiele z jego diagnoz na temat natury Rosji i jej imperialistycznych dążeń związanych zwykle także z kulturowym barbarzyństwem”.

Sejm RP wybrał jako Patrona roku Mirona Białoszewskiego, przekonany o wyjątkowym znaczeniu artystycznego dorobku tego poety. Urodził się on 30 czerwca 1922 roku w Warszawie. 1 sierpnia 1944 roku przebywał na Woli, gdzie przeżył pierwsze dni Powstania Warszawskiego, a następnie przedostał się na Stare Miasto, skąd kanałami przeszedł do Śródmieścia, pomagając rannemu powstańcowi. Sejm zastrzegł że Białoszewski nie uczestniczył w powstańczych walkach, bo jak się sam wyraził: „Chciałem, żeby wszyscy się dowiedzieli, że nie wszyscy strzelali, chciałem napisać o powszechności powstania” .

29 listopada 2022 również Senat wybrał swoich Patronów na rok 2023. Należą do nich Bohaterowie Getta Warszawskiego, Mikolaj Kopernik, Jan Matejko oraz Włodzimierz Przerwa-Tetmajer i Wisława Szymborska.

Włodzimierz Przerwa-Tetmajer, malarz i grafik (przyrodni brat Kazimierza Przerwy-Tetmajera) był czołowym przedstawicielem sztuki młodopolskiej. Studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, następnie w Wiedniu, Monachium i Paryżu. Po powrocie do Polski zamieszkał w Bronowicach pod Krakowem. Właśnie w jego domu odbyło się słynne wesele Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną, które stało się inspiracją dramatu „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego. Jako malarz Młodej Polski współpracował z Janem Styką i Wojciechem Kossakiem przy tworzeniu „Panoramy Racławickiej”. Jego prace były prezentowane na wystawach światowych w Chicago, San Francisco i Paryżu. Jest też autorem witraży, polichromii, ilustracji, scenografii, a także wielu opowiadań, wierszy i dramatu „Piast”. Uczestniczył w życiu politycznym przed I Wojną Światową, gdy Kraków był jeszcze pod zaborem austriackim. W sierpniu 1914 został członkiem Komitetu Obywatelskiego Polskiego Skarbu Wojskowego. Był też twórcą rezolucji uchwalonej przez Koło Polskie w parlamencie wiedeńskim, a następnie, 28 maja 1917, przez tzw. „Koło Sejmowe” w Krakowie, w której ogłoszono, że: „Jedynym dążeniem narodu polskiego jest odzyskanie niepodległej zjednoczonej Polski z dostępem do morza.” W styczniu 1919 roku wyjechał na konferencję pokojową do Paryża, gdzie brał udział w negocjacjach między zespołem Romana Dmowskiego a przedstawicielami Józefa Piłsudskiego. W okresie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. działał w Komitecie Obrony Państwa na terenie Małopolski Zachodniej jako kierownik sekcji propagandy, pełnomocnik warszawskiej Rady, a wreszcie prezes.

I tu, u młodopolskiego artysty pędzla i pióra - Włodzimierza Przerwy-Tetmajera znajdujemy ten sam czynny sprzeciw przeciwko Moskwie, jak u Fredry i Mochnackiego!

Wróć

Wydarzenia

> Kwiecień 2023 >
Nie Pon Wto Śro Czw Pią Sob
            1
2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 24 25 26 27 28 29
30