ZAWOŁAĆ PO IMIENIU

przez Halina Morhofer-Wojcik

Księga Kobiet Więźniów Politycznych 1944 - 1958

W  tych dniach mówimy o żołnierzach Niezłomnych, w Dniu Kobiet należy wspomnieć Armię Kobiecą - żołnierzy polskiej sprawy, kobiety więźniarki polityczne osadzone w więzieniach Fordonu koło Inowrocławia, w Zamku Lubelskiego, Rawiczu, Wronkach...

Skazywane za wierność ojczyźnie, wierność swoim zasadom i solidarności konspiracyjnej w najtrudniejszych latach powojennej okupacji Polski. Na równi z mężczyznami nie poddawały się, były aktywne, pomocne i ofiarne, poświęcając swoje życie, szczęście rodzinne i zdrowie, ktore im odebrano.  Pani prof. Barbarze Otwinowskiej i Teresie Drzal udało się wydać dwa tomy przedstawiające biogramy  kobiet ( w tym obydwóch autorek) skazanych na ciężkie więzienia polityczne w epoce stalinowskiej. Jest to  owoc zbiorczej pamięci „Środowiska Fordonianek”. Niektóre z nich dotknęły wyroki obydwu okupacji -  niemieckiej i sowieckiej. Spotykamy tu bogate przekazy retrospekcji historycznej i politycznej, rozbijającej od wewnątrz, atmosfery wówczas panującej, grozy codziennego zagrożonego bytu. Stosunek otoczenia do osób „karanych”, skazanych, często drogą denuncjacji. Śledztwa były koszmarne, brutalne, (wymuszanie  zeznań) z pokaźną ilością wysokich i najwyższych wyroków, ferowanych sądzonym kobietom w majestacie  prawa i wojskowych rytuałów.

Z art.8 Kodeksu Karnego Wojska Polskiego (KKWP) z 16.11.1945 roku: „za szpiegostwo”, wyrok np. 9 (5.7.15) lat więzienia, utrata praw obywatelskich, publicznych, honorowych i przepadek  całego mienia (....). Wykonano kilka wyroków śmierci i dożywocia. W więzieniach śledczych na Rakowieckiej, Koszykowej, na przesłuchaniach „bywali”, Światło, Różański, Kaskiewicz, por. Jan Grzęda , kpt. Stefan Alaborski, kpt. Józef Dusza, mjr. Jan Matejczuk, Julia (Luna) Brystygier, Eugeniusz Chimczak,  Jan Dyduch, Humer, mjr. Wolkow pełnomocnik NKWD w Lublinie rejestrował Akowców wysyłając raporty do Moskwy, prokurator mjr. Sikorski w Poznaniu wydawał wyroki śmierci (...).

Jako byłe więźniarki polityczne po wyjściu doznawały różnych szykan: nie mogły dostać pracy, opieki  lekarskiej, ubezpieczalni, zameldowania. Biogramy te, to bogate życiorysy patriotycznych wykształconych rodzin. I to wychowanie rodzinne, silna wiara w Boga i ideały, w słuszność walki o wolność i suwerenność ojczyzny pozwalały przetrwać więzienną gehennę. Biogramy są podbudowane dokumentami  i relacjami  świadków uczestniczących. Skompletowano listę 800 nazwisk (608 z Fordonu). Ich doświadczenia, dokonania są nieocenionym źródłem wiedzy o zjawisku, jakim jest fenomen szerokiego społecznego oporu przeciw sowietyzacji Polski. I to, jaka jest w polskim społeczeństwie tradycja udziału kobiet w sprawach dotyczących Ojczyzny.

W tzw. „Ogólniaku” (Fordon) więziono nieletnie dziewczyny - "małolaty". Uzasadnienia wyroków brzmiały: ”Przemocą obalały panujący ustrój.” Jest to tytuł pracy Barbary Otwinowskiej o udziale dziewcząt w młodzieżowej konspiracji; www.bazhum.muzhp.pl, „Niepodległość i Pamięć ”, R.IV, Nr 1 (7), 1997.

Nam, córom powstańców
Nie złamiecie ducha,
Pójdziemy w dziadów ślad
Jak szedł nasz ojciec, mąż i brat...

Najgorsze było poniżenie moralne przez oficera w mundurze Wojska Polskiego. Przechodząc przez więzienia karno-śledcze, czy kwarantanny odbywały „kary w więzieniu w Bojanowie koło Rawicza, Chełmnie Lubelskim, Jaworznie i w Fordonie. Na podstawie amnestii kary zmniejszono.(...) U dna  uciemiężenia ceniły sobie wzajemną pomoc, szacunek do starszych koleżanek. Tutaj nie musiały się wstydzić swojej przeszłości i swojego postępowania. ”Czasem niestraconym” było poznanie  wartościowych ludzi, sprawdzenie się w najcięższych chwilach, wewnętrznie  wzbogacenie, a także - motyw dotąd nieporuszony - pogłębione i utrwalone życie religijne.

Do cierpień dna, żeś dotrzeć dał,
Żeś aby wytrwać siły wlał
Żeś wyzwał nas na święty bój
Że wizją jutra chłodzisz znój
Że drogę prawdy wskazujesz mi
Za mądrość, której życie uczy
Tęsknotą zza krat i brzękiem kluczy
Za przyjaźń, za wzruszenia łzy,
za wszystko Boże – dziękuję Ci.
 
Jest to jeden z najgłębszych tonów książki Barbary Otwinowskiej. Wydawnictwo AKCES, Warszawa 1997 wydało też jej „Wiersze i piosenki więzienne 1944 - 1956 –  Przeciwko złu”  Warto wspomnieć o wydawanym przez B. Otwinowską miesięczniku „Nike”.
 
Halina Morhofer Wojcik,
Stowarzyszenie Polskich Kombatantów DIH - Hamburg
marzec, 2016

Wróć

Wydarzenia

> Marzec 2024 >
Nie Pon Wto Śro Czw Pią Sob
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31